Als er wordt gepraat over alleenstaanden, moet het clichématige beeld van de happy single achterwege gelaten worden.

De grote groep alleenwoners of eenpersoonshuishoudens is zeer divers en van alle leeftijden: studenten, vrijgezellen die nooit getrouwd waren, gescheiden personen, weduwes en weduwnaars, alleenstaande ouders, geestelijken… Het gaat vooral over een groep mensen die door veranderende situaties alleen komt te staan en dus niet noodzakelijk zelf voor hun situatie als alleenwonende hebben gekozen.

Velen onder ons zullen op een bepaald moment in ons leven een tijdje alleen wonen. Oorzaken hiervan zijn o.a. jongeren die het ouderlijk nest verlaten, de vergrijzing, afgesprongen relaties of mensen die nog geen (andere) relatie hebben of het overlijden van de partner.

Uit recente cijfers van het Belgische statistiekbureau Statbel blijkt dat het aantal eenpersoonshuishoudens vorig jaar opnieuw is gestegen: in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest met 4,8%, in het Vlaams Gewest met 17,1%, en in het Waals Gewest met 11,7%.

In juni 2023 telde ons land 1.842.018 miljoen eenpersoonshuishoudens, meer dan 1/3de (35,9%) van de 5,1 miljoen particuliere huishoudens. Gehuwde koppels (met of zonder kinderen) zijn goed voor 37%, en het aandeel van ongehuwde koppels (met of zonder kinderen) is 15%. Het Vlaams Gewest bestaat voor 33,1% uit eenpersoonshuishoudens, in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn er 47,1%, in het Waals Gewest 37,2%.

Op stedelijk vlak sluit Leuven de top 10 in de meest recente cijfers uit 2019, meer dan de helft (55%) van de particuliere huishoudens bestaat uit alleenwonenden of alleenstaande ouders.

De maatschappij is dus geëvolueerd, maar het beleid volgt niet mee. En dat heeft gevolgen voor mensen met slechts één inkomen en niet enkel op financieel vlak. De overheid kan actie ondernemen, maar ook de gemeenten op hun niveau.

Een stad die solidair is met eenpersoonshuishoudens, is een stad waar iedereen gelijkwaardig behandeld wordt in de dienstverlening, regelgeving en communicatie. Ook de inwoners die alleen wonen, met of zonder kinderen.

Rekening houden met alleenwoners speelt een bepalende rol om elke inwoner gelijke kansen te bieden. Dit zou bewust, doordacht en duurzaam ingebed moeten worden in het dagelijks beleid en management, de werking, de dienstverlening en de communicatie van onze stad.

Hoe maken we Leuven singlevriendelijker?

1. Door resoluut te kiezen voor een singlesreflex, door beleidsmaatregelen steeds te toetsen op hun impact op alleenstaanden. Beleidsmakers mogen niet langer redeneren (denken) vanuit het klassieke gezin als norm, maar streven naar leefvormneutrale maatregelen.
2. Door het invoeren van een proportionele fiscaliteit wat de gemeentetaksen betreft. Forfaitaire taksen worden per gezin betaald en niet per persoon. Deze wegen bij eenpersoonshuishoudens extra hard
3. Er wordt in dialoog getreden met de plaatselijke horeca om te streven naar het uitbouwen van een singlevriendelijk horecabeleid. Dit kan trouwens helemaal compatibel met een kind- en gezinsvriendelijke horeca.
4. Op de verschillende werkvloeren van de stad waken we over het respect voor eenieders wensen (voor verlof, voor opleidingen…) en voeren we overleg op basis van gelijkwaardigheid, rekening houdend met familiale onvoorspelbaarheden (crèche, school…).
5. Door het stimuleren van woonprojecten waarbij de beschikbare ruimte beter wordt benut en het sociale contact wordt bevorderd. Bv.: er is niet alleen het gemeenschappelijk wonen, maar ook bijvoorbeeld het ‘samen alleen wonen’: een eigen appartement in een blok met een aantal gemeenschappelijke ruimten. Het is iets wat men vanuit de stad we zou kunnen aanmoedigen. Zulke formules zijn niet enkel geschikt voor alleenwonenden, maar ook voor senioren.
6. Door te streven naar laagdrempelige, betaalbare activiteiten. Alleenstaanden die het moeilijk hebben om de eindjes aan elkaar te knopen, zullen al snel gaan besparen op hun vrijetijdsbesteding. De grootste hinderpaal is de kost van activiteiten die financieel te zwaar doorwegen. Anderzijds is het nodig dat men bij de samenstelling van het lokaal cultureel aanbod oog heeft voor activiteiten waar mensen makkelijk alleen naartoe kunnen/durven gaan.
7. Participatie van de inwoners is een belangrijke voorwaarde om te komen tot een integraal beleid voor alleenwoners. Ervaringsdeskundigen kennen de noden en prioriteiten het best en worden actief betrokken bij het beleid. Naar analogie met een jeugdraad of toegankelijkheidsraad, kan een raad opgericht worden met mensen die alleen zijn en hiervoor interesse hebben.
8. Op gemeentelijke uitnodigingen wordt ernaar gestreefd om de termen “de heer en mevrouw” of “partner” te vermijden. Veel te vaak staat op uitnodigingen dat je je partner mee mag brengen. Mensen die alleen zijn, nemen echter ook graag een vriend of vriendin mee. Zo kunnen ze er samen naartoe rijden of samen het openbaar vervoer nemen en zijn ze zeker dat ze daar niet moederziel alleen blijven staan. Geef iedereen de kans om een plus-one mee te brengen.

Het traject start met een grondige zelfevaluatie van het beleid. Hierna kan de stad bepalen welke inspanningen nodig zijn om het beleid qua alleenwoners te versterken en doelstellingen en acties op korte en lange termijn vast te leggen.

Nico VIDAL, kandidaat voor LvL (Liberalen voor Leuven), gemeenteraadsverkiezingen 2024.